Bakteri Konak İlişkisi

BAKTERİ-KONAK İLİÞKİSİ
Prof.Dr. Bengül DURMAZ

Bakteri ve konak arasındaki ilişkiler, tanısal mikrobiyolojide ve enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde önemlidir. Bu ilişkinin tanımlanmasıyla, hastalardan alınan klinik örneklere uygulanacak bakteri izolasyon yöntemlerinin belirlenmesi ve etkili tedavi stratejilerinin geliştirilmesi mümkün olmaktadır.

Bakteri rezervuarları ve bulaş

Enfeksiyona neden olan bakterinin doğal çevresi ya da kaynak aldığı yer, rezervuar olarak adlandırılır. İnsanlar, hayvanlar, gıdalar, hava, su ve toprak mikroorganizma rezervuarlarıdır. Bakteriler, konakla direkt temas edebilir (direkt bulaş) veya araya giren başka bir aracı yolu ile konakla karşılaşabilirler (indirekt bulaş). Bakteriyi rezervuarından konağa getiren aracı canlı ise vektör, cansız ise fomit adını alır. Bakteriler tek bir yolla bulaşabildiği gibi, çeşitli yollarla da bulaşabilirler. Bulaş yolunun bilinmesi, organizmanın izolasyonu için uygun örneğin alınması ve laboratuvar kaynaklı enfeksiyon riskinin en aza indirilmesi açısından önemlidir.

İnsanın rezervuar olarak rol aldığı enfeksiyonlar, direkt ya da indirekt temasla bulaşabilir. Streptokoksik boğaz ağrısı, kızamık, difteri ve tüberküloz, direkt temasla bulaşa örnek olarak verilebilir. Bir kişideki bakterinin bir aracıyı kontamine etmesi ve sonrasında bu aracı vasıtasıyla başka birine bulaşması, rezervuar olan insandan indirekt bulaşma şeklidir (Örneğin; kontamine sular aracılığı ile kolera bulaşı, kontamine tıbbi araçlarla hastane infeksiyonları bulaşı).

Hayvanların rezervuar olduğu infeksiyonlarda bulaşma, hayvan ısırığı ile direkt (Örneğin: sodoku hastalığı) ya da hem hayvan hem de insandan kan emerek beslenen bir vektörün ısırmasıyla (Örneğin: Lyme hastalığı) indirekt olabilir. Hayvanlar, bakterileri kontamine ettikleri su ya da yiyeceklerle de bulaştırabilirler. İnsanların beslenmek için kullandığı hayvanlar da hastalık yapıcı birçok bakteriyi taşırlar ve bunların et, süt ve yumurtasının uygun pişirilmeden tüketilmeleri sonucu önemli gastrointestinal hastalıklar oluşabilir (Örneğin: Salmonella ve Campylobacter ishalleri). Hayvanlarda enfeksiyon oluşturan bakterilerin bazıları rastlantı sonucu insanları da enfekte edebilir. Bu enfeksiyonlar zoonoz olarak adlandırılırlar (Örneğin: Brucelloz, şarbon).

Toprak, birçok bakteri için rezervuardır. Örneğin tetanoz, etken bakteri Clostridium tetani’nin topraktaki sporlarının yaralı dokulara girmesi ile oluşur.

Devamı için tıklayınız