Nükleotid Eksizyon Onarımı ve Kanser

Nükleotid Eksizyon Onarımı ve Kanser
Gülnihal Kulaksız, Aziz Sancar

Turk J Biochem, 2007; 32 (3); 104–111.

Genomik DNA’da çevresel etmenlerle veya kendiliğinden oluşan DNA hasarları ya çeşitli DNA onarım mekanizmaları ile onarılır veya hücrenin programlı ölümüne neden olur. Canlı organizmalarda direkt DNA onarımı, nükleotid ve baz eksizyon onarımı, rekombinasyonel onarım gibi çeşitli DNA onarım mekanizmaları tanımlanmıştır. Bu mekanizmalar arasında nükleotid eksizyon onarımı bilinen en genel ve etkili onarım mekanizmasıdır. Nükleotid eksizyon onarım mekanizmasının yeterince işlev görememesi yaşlanma, kanser oluşumu, çeşitli kalıtsal ve nörodejeneratif bozukluklar ile sonuçlanır. Nükleotid eksizyon onarım mekanizmasının bozuk olduğu genetik geçişli nadir görülen üç sendrom tanımlanmıştır: Kseroderma pigmentosum, Cockayne sendromu, trikotiyodistrofi. Bunlardan kseroderma pigmentozumda deri ve iç organ kanserleri sıklığında artış, bazı olgularda nörolojik bulgular görülmesi dikkat çekicidir. Kanserin moleküler mekanizmalarının anlaşılması ve yeni tedavi stratejilerinin belirlenmesinde bu sendromlar önemlidir. Klinik araştırmalarda sağlıklı kişilerde nükleotid eksizyon onarımı kapasitesindeki çeşitliliklerin çeşitli kanser türlerine yatkınlıkta etkili olduğu düşünülmektedir. Artmış DNA onarımının ayrıca cerrahi olmayan kanser tedavilerinde tedaviye direnç gelişiminde önemli bir faktör olabileceği saptanmıştır.