Çocuklarda pnömokok enfeksiyonları ve aşılama

Çocuklarda pnömokok enfeksiyonları ve aşılama
Mehmet Ceyhan

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2009; 52: 91-99

Özet
Pnömokok enfeksiyonları bütün dünyada önemli sağlık problemleri arasındadır. Her yıl dünya üzerinde, çoğunluğu gelişmiş ülkelerdeki iki yaş altı çocuklar olmak üzere, en az bir milyon çocuk pnömokok enfeksiyonları nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Bakteri pnömoni, menenjit, bakteriyemi gibi bazı invazif enfeksiyonların ve otitis media ve sinüzit gibi bazı mukozal enfeksiyonların en önemli nedenidir. Bakterinin hastalık yükü açısından bu önemi yanında, son zamanlarda giderek artan antibakteriyel direnç problemi de etkin pnömokok aşılarının geliştirilmesini acil ihtiyaç haline getirmiştir. Bakterinin etrafını saran polisakkarid kapsulün antijenik farklılığına bağlı olarak, 91 serotip tanımlanmıştır, ancak bunların sadece bazıları invazif pnömokok enfeksiyonlarına neden olur. Aşılama bu hastalığa karşı korunmanın tek yoludur. Polisakkarid aşı yaşlılarda invazif pnömokok enfeksiyonlarına karşı kısmet etkili bir koruyuculuk sağlamasına karşın, iki yaşından küçük çocuklarda etkili olmamıştır. Yoğun klinik araştırmalardan sonra, yedi valanlı bir protein-polisakkarid konjuge aşısı ruhsat almıştır ve günümüzde Türkiye dahil 20’den fazla ülkede Ulusal bağışıklama Programın’da kullanılamaktadır. Aşı iki aylıktan itibaren kullanılabilir ve elimizdeki bilgilerle 3+1 şeması en etkin korumayı sağlamaktadır. Aşının koruyucu etkinliği menenjite karşı %70-90, pnömoniye karşı %20, otitis mediaya karşı ise %6’dır. ABD’nde aşıdan sonra otitis media insidansının %40 azaldığı bildirilmiştir. Ülkemizde yapılan iki çalışmada invazif izolatlarda aşı ile korunululabilirlik %85-90 olarak bulunmuştur. Aşı kullanımı sonucu temas immünitesine bağlı olarak, yaşlılardaki invazif pnömokok enfeksiyonlarında da azalma gözlenmiştir. Biri Hemophilus influenza D protini ilaveli 10 valanlı, diğeri 13 valanlı olmak üzere iki yeni konjuge pnömokok aşısı lisans aşamasındadır.